Czym jest zachowek i komu przysługuje?

Odejście bliskiej osoby nierozerwalnie wiąże się z wieloma formalnościami. Dotyczy to również kwestii spadkowych. Jednym z podstawowych dokumentów regulujących podział majątku spadkodawcy po jego śmierci jest testament. Zdarzają się jednak sytuacje, w których najbliżsi są w danym dokumencie pomijani i wówczas zastosowanie może mieć zachowek. Czym jednak jest zachowek, kogo dotyczy i jak ustalana jest jego wysokość?

Zachowek, czyli sposób na ochronę interesów osób najbliższych spadkodawcy

Zachowek jest instytucją prawa spadkowego, regulowaną przez kodeks cywilny. Jej zadaniem jest ochrona najbliższych krewnych spadkodawcy, którym na drodze dziedziczenia ustawowego należy się część majątku zmarłego. Zachowek ma swoje zastosowanie, gdy spadkobierca z różnych powodów pominął ich w swoim testamencie. Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego zachowek przysługuje zstępnym, czyli małżonkowi, dzieciom, wnukom oraz rodzicom spadkodawcy.

Wyjątek stanowi sytuacja, gdy zstępni wbrew woli spadkodawcy postępują w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, uporczywie nie dopełniają względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych bądź dopuścili się wobec spadkodawcy lub najbliższej mu osobie umyślnego przestępstwa. Zachowek nie przysługuje również osobom:

• wydziedziczonym w testamencie, niegodnym dziedziczenia,

• dalszym krewnym,

• po odrzuceniu spadku,

• małżonkowi w trakcie separacji lub rozwodu z jego wyłącznej winy,

• uprawnionym do zachowku, które już otrzymały darowiznę o jego równowartości lub większą.

Jak uzyskać zachowek i obliczyć jego wysokość? Zachowek jest skomplikowaną instytucją prawną, dlatego warto go dochodzić z pomocą adwokata. Takimi sprawami zajmują się takie kancelarie jak np. kancelaria prawna Bednarski w Szczecinie. Dochodzenie roszczenia o zachowek możliwe jest bowiem wyłącznie przed sądem w drodze powództwa w ciągu 5 lat od chwili śmierci spadkodawcy lub od momentu ogłoszenia testamentu. Osoba uprawniona do zachowku może żądać zapłaty określonej kwoty pieniężnej lub umówić się z pozostałymi uprawnionymi np. na przekazanie określonego składnika majątku.

Ustalając wysokość zachowku, bierze się pod uwagę szereg kwestii ujętych w art. 992, 993 oraz 994 Kodeksu cywilnego. Uwzględnia się m.in. udział uprawnionego w spadku zgodnie z przepisami, wysokość substratu zachowku czy wiek lub niezdolność do pracy uprawnionego.